AMMAN (AA) - SALİHA ÖZDEMİR - Kudüslü ressam Nicola Saig'in 1917 yılında yaptığı “Filistin'in Osmanlılar’dan İngilizler’e teslimini” konu alan tablo, Amman'da bulunan Darat al Funun Sanat Merkezi ziyaretçilerinden büyük ilgi görüyor.
Ürdün'ün başkenti Amman'ın "Allwabdeh Moun" bölgesinde bulunan "Cebel Vebdeh" tepesinde kurulu Darat al Funun Sanat Merkezi, çağdaş Ürdün ve Ortadoğu sanatının seçkin örneklerinin sergilendiği bir merkez olarak öne çıkıyor. Her birinin farklı tarihi hikayesi olan üç binadan oluşan sanat merkezi, çevre bölgelerde bulunan Filistin, Suriye gibi ülkelerde, sanat çalışmalarını yaşadıkları topraklarda icra edemeyen sanatçılara da imkan sunuyor. Onlarca odasında, bölgede yaşanan dramlara bir sanatçının gözünden farklı bir bakış açısının sunulduğu sanat merkezi hakkında AA muhabirine açıklamada bulunan Müdür Yardımcısı Muhammed Shaqdih de, çağının getirdiklerini tuvale taşıyan bir ressam.
- "Aile, sanat merkezine dönüştürdü"
Sanat merkezinin Ürdünlü bankacı ve sanatçı Halid Shoman anısına oğlu Abdulhamid Shoman tarafından kurulduğunu anlatan Shaqdih, merkez hakkında öncelikle şu bilgileri veriyor:
"Buraya, özellikle 'sanat ve sanatçılar için ev' anlamına gelen Darat al Funun adı verilmiş. Mesela, üst katında kütüphanenin bulunduğu bina, İngilizlerin Ürdün'deki Arap yöneticisinin kullanması için 1918-1920 yılları arasında inşa edilmiş. İngilizler’den sonra Arap yetkililer kullanmış. 1956 yılına kadar ev olarak değerlendirilen yapı, Kral Hüseyin yönetimi İngilizlerden alıp Arap yönetimine devredince, kurulan ilk hükümetin başbakanlık binası olarak kullanılmış. Ordu Araplar’ın eline geçince hükümet burada kurulmuş."
Binaların yıllar içinde değişik amaçlarla kullanılmasının ardından, 1992 yılında Abdulhamid Şuman tarafından satın alındığını, Ürdünlü ünlü sanatçı Ammar Khammash tarafından da restore edildiğini belirten Shaqdih, şunları anlatıyor:
“Merkez, resmi olarak Halid Shoman Vakfı çatısı altında faaliyet gösteriyor. Abdulhamid Shoman ve eşi Suha Shoman burayı bir sanat merkezi olarak düzenlediler ve yıllarca yönettiler. Abdulhamid Shoman'ın vefat ettiği 2002 yılından sonra da eşi Suha hanım idareyi devraldı. Kurucuların ikisi de sanatla ilgilenen insanlar. Kendi resim çalışmaları var. Zaten burayı bir sanat merkezine dönüştürme nedenleri de sanatçı bir aile olmaları."
Shaqdih, Darat al Funun Sanat Merkezi'nin özellikle Şam bölgesindeki sanatçıları ve edebiyatçıları destekleme amacıyla kurulduğunu vurgulayarak, merkezde yer alan binalarda sürekli olarak eserler sergilendiğini, girişlerin ücretsiz olduğunu, dileyen herkesin merkezi ziyaret edebileceğini ifade ediyor.
- Osmanlı'nın bıraktığı izler görülüyor
Sanat merkezi alanında yer alan ve günümüzde "Mavi Ev" olarak anılan yapı hakkında da bilgi veren Müdür Yardımcısı Shaqdih'in anlattıkları, Ortadoğu coğrafyasındaki pek çok şehirde Osmanlı Devleti'nin bıraktığı izlere dair fikir veriyor:
"Bu ev, Filistin'in Osmanlı yönetiminde olduğu dönemde, Akka Valisi İsmail Hakkı Paşa’nın oturması için yaptırmış olduğu bir yer aslında. Bina, Çerkesler tarafından inşa edilmiş. Ammar Khammas 1993 yılında burayı restore ederken Çerkesler’i temsil eden ve sanat değeri olan mavi şerefeleri özellikle restore ediyor. Bu mavi şerefeler nedeniyle de bugün 'Mavi Ev' olarak anılıyor."
Müdür Yardımcısı Shaqdih, "Mavi Ev"in kapısını açıp içeri girdiğimizde, koridorun duvarında asılı görülen kitapların, Arap yazarların 20. yüzyılın ilk yıllarında çıkan önemli eserleri olduğunu ifade ediyor. "Mavi Ev"in odalarında yer alan çalışmaların ise Filistinli ünlü ressam Adnan Yahya'nın resmettiği ve İsrail'in Filistinlilere uyguladığı Sabra Şatilla katliamını anlatan çizgiler ile Ürdünlü sanatçı Mona Saudi’nin, Filistin direnişinin ünlü şairi, Türkiyeli edebiyatseverlerin de yakından tanıdığı Mahmud Derviş’in şiirlerinin yazılı olduğu eserler olduğunu söylüyor.
"Mavi Ev"in az ilerisinde de, sırtını Amman'a, yüzünü ziyaretçilere doğru dönmüş bronz bir heykel dikkati çekiyor. Heykeli, Iraklı ünlü heykeltraş İsmail Fettah el-Türk'ün yaptığına işaret eden Shaqdih, sanatçının ayrıca İran Irak savaşında hayatını kaybeden Iraklı askerler için 1983 yılında Bağdat'ta açılan "Şehit Anıtı"nın da heykeltıraşı olduğunu hatırlatıyor.
- "Kudüs'ün Teslimi tablosu en önemli eseri"
Amman'ı tepeden gören bu sanat merkezinde Türkiye ve Ortadoğu coğrafyasındaki halkların paylaştığı ortak hüznün resmiyle yüz yüze geliyorsunuz. Eser, Kudüs'ün düşmesinin ardından dönemin Kudüs Belediye Başkanı Hüseyin Efendi'nin, İngiliz Kraliyet Kara Kuvvetleri'nin 60. London Tümeni'ne 9 Aralık 1917 sabahı Kudüs'ü teslim ettiği sırada çekilen o siyah beyaz fotoğrafın yağlıboya tablosu.
Shaqdih, tablodaki fesli insanlara bakarak, şunları söylüyor:
"Bu eser, Kudüs’ün birinci dünya savaşından sonra Osmanlı’dan İngilizlere teslim edilişini resmediyor. Ressamı Nicola Saig, 1863 ve 1942 yılları arasında yaşamış çok ünlü Filistinli bir ressam. Kudüs'te yaşadığı yıllarda resim çizip sattığı bir dükkanın da sahibiymiş."
Nicola Saig'in, Kudüs’ü ziyaret eden Müslüman ve Hristiyanlara resimlerini satan ünlü bir sanatçı olduğunu ifade eden Shaqdih, turistik amaçlı yaptığı eserlerin sanatsal değeriyle birlikte ünlenerek günden güne meşhur olduğunu aktarıyor.
Saig'in bugün Filistinli ressamların ileri gelenlerinden biri olarak anıldığına işaret eden Shaqdih, şu bilgileri veriyor:
"Nicola Saig'in bilinen, tanınan eseri 1917 yılında yaptığı "Kudüs’ün Teslimi" tablosudur. Bu eser sanatçının yaşamı boyunca çizmiş olduğu en önemli eserlerden biridir. Özellikle Kudüs ve Filistin’in teslimini ifade eden bir eser olduğu için Filistinliler için çok kıymetli ve dünyaca da biliniyor. Bu tablo Halid Shoman Collection'un hazırladığı "Arap Sanat Tarihi" kitabının kapağında yer alan bir başeser."
- Dünün ve bugünün sanatı aynı çatı altında
Darat al Funun Sanat Merkezi'nin Müdür Yardımcısı Shaqdih, sanatçının 99 yıl önce yaptığı "Kudüs'ün Teslimi" tablosunun merkezi ziyaret edenlerden büyük ilgi gördüğünü, dünyanın pek çok yerinden tabloyu görmek için özellikle Ürdün'e gelen sanatçılar olduğunu sözlerine ekliyor.
Darat al Funun, Ürdün'e yolu düşen ve sanata ilgi duyan herkesin görmesi gereken bir sanat merkezi. Amman'ın tepelerine yayılan tarihi taş binaların arasında, dünü ve bugünü sanat çatısı altında buluşturan merkez, gittiği ülkenin kültürünü sanat eserleri üzerinden tanımak isteyenler için kapısı ilk aralanacak yerlerden biri olarak ziyaretçilerini bekliyor.
